Ordu

Ordu, Türkiye'nin bir ili ve en kalabalık yirmi dokuzuncu şehridir. 2020 Yılı verilerine göre nüfusu 761.400'dür.[3] Karadeniz Bölgesinde Doğu Karadeniz bölümünde yer almaktadır. Ancak yeni oluşturulan ve bölgesel karışıklıkları ortadan kaldırmak için düzenlenen yeni bölgesel istatistiki düzenlemelerde Ordu ilinin tamamı Doğu Karadeniz topraklarında kaldı. İlin kuzeyinde Karadeniz, güneyinde Tokat ve Sivas illeri, batısında Samsun, doğusunda Giresun ili vardır. Büyükşehir statüsünde olan Ordu, 19 ilçeden oluşmaktadır. Yüzölçümü bakımından en büyük 57'nci ildir. Nüfus bakimindan Türkiyenin 29 en kalabalik ili oluyor.

Osmanlı döneminde, 1920 yılında, bağlı olduğu Trabzon vilayetinden ayrılmış, 4 Nisan 1920 tarihinde il statüsüne kavuşmuştur. 2020 yılında TÜİK verilerine göre 19 İlçe ve belediye, bu belediyelerde toplam 772 mahalle bulunmaktadır.[3] İl merkezinden doğuya gidildikçe Gülyalı, batıya il yolundan 52-82 gidildikçe Perşembe, Karadeniz Sahil Yolu'ndan / gidildikçe Fatsa, Ünye ilçelerine ulaşılır. Güneye giden en önemli yol; Ulubey, Gürgentepe, Gölköy, Mesudiye ilçelerinden geçer.

Ordu ili MÖ 400 yılından önce şehir merkezinin 5 kilometre dışında olan halk arasında Bozukkale olarak bilinen bölgede "Kotyora" adıyla kurulmuştur. Kotyora, "Kut Yöresi" anlamına gelmektedir. Eski zaman içinde bölgede yaşayan Lazların ve Gürcülerin "Ordu" vilayetini Kotyora olarak isimlendirdiği düşünülmektedir [4] Araştırmalara göre Ordu, ilk olarak Türkler tarafından kurulmuş bir yerleşke olsada antik bir tarihede sahiptir.Bugün ki Ordu’nun kurulduğu yerde Günümüzde Ordu yakınlarında Kurul Kalesi adında bölge içinde antik kalıntılar olarak İl merkezine 13 km. Mesafede bayadı köyü sınırları içinde olan sivri bir kaya üzerine kurulmuş 1. derece arkeolojik ve doğal sit alanı olup, antik bir yerleşke bulunmaktadır. 250 - 300 adet merdiven gün ışığına çıkarılmış, Kazı esnasında bulunan pişmiş topraktan çatı kiremitleri, duvar örgüsü seramik parçaları incelenmiş ve M.Ö. II. ve I. yüzyılda yerleşim yapıldığı tespit edilmiştir. T.C. Ordu Valiliği ve Müze Müdürlüğü tarafından 2010 ve 2011 yıllarında arkeolojik kazı çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Bu alan, Karadeniz Bölgesi'nde İlk arkeolojik kazı alanıdır. Kazılar sonucu 3000 yıl öncesine ait tapınak ve kale duvarlarına rastlanmıştır. 2012 yılında da kazılara devam edilmiştir. Arkeolojik Kazı çalışmalarında kullanılmak üzere “Kazı Evi” hizmete açılmıştır. “Kotyora”nın ise bu antik kalıntılarla ile hiçbir tarihi bağlantısı ise bulunmamaktadır. Ordu adı, 1396 yılında Hacı Emiroğlu Süleyman Bey tarafından Giresun'u fethetmek için toplanan 12 bin kişilik kuvvetin, günümüzdeki Eskipazar mevkiinde toplanması sonucu verilmiştir.[5]

Karadenizli Yazar Özhan Öztürk'e göre ise Kotyora adı bölgenin eski sakinleri olan Kolhislilerden (Tzan/Lazlardan) mirastır. Kotyora kelime anlamı itibarıyla Koto (Eski Lazca: Çanak, çömlek) + uri (Lazcada aidiyet belirtir) Kotoyuri, "çömlekçi; çanak, çömlek yapılan yer" anlamına gelir.[6] Bölgenin eski sakinleri olan Tzan/Can/Zan (Lazların) Antik ve Orta Çağ kaynaklarıyla sabit varlığı ve bölgeye Canik (Tzanika/Zanik: Tzan/Can/Zan: Lazların eski ulusal isimleri + ika bölge, ülke, toprak = Tzan/Laz Bölgesi) ismini ve başka pek çok toponim bırakmaları şehre de Kotyora ismini verdiklerini destekler niteliktedir.[7] Ayrıca 1831'de ise Fatsa sınırlarından itibaren Ordu, Ulubey, Gölköy yöreleri tamamen Mesudiye ve Aybastı ilçeleri Erzurum eyaletine bağlı Şarkikarahisar livasına, Fatsa'nın iç ve batı kısımlarıyla Ünye, Canik (Samsun) livasına bağlanmıştır. 2012 yılında çıkarılan 6360 sayılı kanun[8] ve akabinde 2013 yılında çıkarılan 6447[9] sayılı kanun ile Ordu'da sınırları il mülki sınırları olan büyükşehir belediyesi kuruldu ve 2014 Türkiye yerel seçimlerinin ardından büyükşehir belediyesi çalışmalarına başladı.[10]

Ordu il merkezi 41° kuzey paraleli ve 37° ve 38° doğu meridyenleri arasında, Karadeniz Bölgesi'nin, Doğu Karadeniz bölümünde (Bölgesinde) yer almaktadır. İlin kuzeyini Kuzey Anadolu dağlarının kıyı sıraları kaplamaktadır. Kıyılara yakın tepelerle başlayan bu dağlar içeri doğru gittikçe yükselir. Ordu, Giresun ve Sivas ilinin birbirlerine komşu olduğu kesimde 3.000 m yi bulmaktadır. İlin en yüksek tepesi Giresun sınırına yakın olan Aşut Obası'ndaki Gönderiç Tepesi'dir. Ulugöl, Gölköy ilçe merkezine 17 km. mesafede bulunan bir krater gölüdür. 26.5 hektar büyüklüğündeki alan, Tabiat Parkı’dır. Doğal yapısı itibarıyla yüksek peyzaj değerine sahiptir Özellikle güz mevsiminde yaprakların sararmasıyla oluşan renk armonisi görenleri büyülemektedir. Alan içerisinde üç adet heyelan set gölü bulunmakta; göllerden birisi büyük diğer ikisi ise sazlıkla kaplı küçük yapıda göllerdir. Büyük gölde Abant Alası türü balık yaşamaktadır. Ordu diğer doğal varlıklar; Perşembe Yaylası, Hoynat Adası, Ohtamış Şelalesi, Gaga Gölü, Çambaşı Yaylası, Keyfalan Yaylası, Kabadüz Ablak Taşı, Çiseli Şelalesi ve Geçilmez Kanyonu ile Boztepe'dir.

Ordu ilinde Karadeniz iklimi görülmektedir. Ancak arkadan geçen dağ yükseltilerinin azalmasıyla kışın soğuk günlerin sayısı bir iki günle sınırlıdır. İlin iç kesimdeki ilçelerine yükseltinin artmasıyla beraber soğuk bu bölgelerde daha şiddetlidir. Kışın iç kesimlerdeki ilçelerde 6 ay boyunca kar yağar. Bunlara Çambaşı yaylası, Beşiktaşı yaylası ve Sarı obası yaylası örnek olarak gösterilir; kar buralarda mayıs ayına kadar erimez. Ordu, Türkiye sınırları içinde Rize ve Giresundan sonra en çok yağış alan 3. İl konumundadır. Yılın nerdeyse yarısı bol yağışlı ve yoğun nemli geçer. En yüksek yağış miktarı (13.06.1975 tarine göre)171.3 mm. olmakla beraber yıllık değişmekte olup en yüksek yağış miktarı 1049.1 mm.dir. Yıllık yağışlı gün sayısı 155.1 gündür. En yüksek sıcaklık rekoru (1975-2022) ise 37.3'tür