PREMATÜRE BEBEKLER VE ERKEN DOĞUM

17 Kasım Dünya Prematüre Günü prematüre bebeklerin beslenmesi ve bakımı konusunda insanları bilgilendirmek ve farkındalık yaratmak amacıyla kutlanıyor. Türkiye’de de yıllık doğum oranlarının yüksek olması nedeniyle prematüre doğum oranları da yüksek. Onlar henüz olgunlaşmamış ciğerleri, kalpleri, gözleri ve minicik elleriyle hayata tutunmaya çalışan erken doğmuş bebekler. Bu konuya dikkat çekmek üzere Özel Ordu Sevgi Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Mehmet Yapar prematüre doğum ile ilgili en çok sorulan sorulara cevap verdi. Prematüre bebeklerde rop ve işitme testi neden ve ne zaman yapılır? 1500 gr altında doğum ağırlığı olan veya 32. haftadan önce doğmuş tüm bebeklere doğumdan itibaren ilk 4-6 hafta içinde mutlaka prematürelik retinopatisi (ROP) muayenesi yapılmalıdır. İşitme açısından tüm yeni doğanların ilk bir ay içinde taranması, işitme kaybının üç ay içinde doğrulanması ve altı ay içinde de gerekli müdahale yapılması önerilmektedir. Prematüre bebeklerde göz muayenesi nasıl yapılır? Prematür bebeklerde göz muayenesinden kasıt ROP muayenesidir. Göz doktorları tarafından yapılır. Gözbebeklerini büyütmek için damla damlatıldıktan ve göz bebekleri büyüdükten sonra  bebek düz bir masaya yatırılır. Göz kapakları bir alet yardımıyla açılarak göz doktorunun başına taktığı ışıklı bir alet ve mercek yardımı ile gözün arka sinir ve damar tabakası olan retina incelenir. Erken doğumun nedenleri nelerdir? Erken doğum önlenebilir mi? Önceki gebeliklerinde erken doğum yapmış olmak erken doğum riskini 2 kat kadar arttırmaktadır. Genitoüriner enfeksiyonlar (Bakteriyel vajinosis erken doğum riskini 2 kat arttırmaktadır, Ureoplasma, mycoplasma, idrar yolu enfeksiyonları ve pyelonefrit gibi enfeksiyonlar de preterm doğum ile ilişkili bulunmuştur). Maternal etnik köken (siyahi kadınlarda erken doğum riski 2 kat fazladır). Gebelikte vajinal kanama, plasenta previa (eşin önde gelmesi), erken doğum riskini arttırmaktadır. Rahim ağzı yetmezlikleri ve rahim ağzı uzunluğunun azalması erken doğum riskini arttırmaktadır. Rahim anomalilerinde (perde) erken doğum riski malformasyonun özelliğine göre % 25-50 civarında artmaktadır. Çoğul gebeliklerde erken doğum riski fetus sayısı ile artış gösterir. Gebelikte hipertansiyon,  gelişme geriliği, plasentanın erken ayrılması gibi durumlarda erken doğum olabilmektedir. Yardımla üreme teknolojileri ile gebe kalan hastalarda erken doğum hızı artmıştır. Annenin sigara içmesi erken doğum riskini arttırmaktadır. Annenin diyabet, hipertansiyon, böbrek yetmezliği gibi kronik hastalıklarının olması erken doğum riskini arttırmaktadır. Erken doğumun kesin önlenmesi mümkün değildir ancak sebebe göre tedavilerle riskin azaltılması mümkündür. Mesela, tüp bebek tedavilerinde tek embriyo transferi yapılması, perdesi olanlarda operasyonla bunun düzeltilmesi, Rahim ağzı yetmezliği olanlarda dikiş konulması oldukça başarılıdır. Ancak nedeni belli olmayan durumlarda, proflaktik progesteron desteğinin riski yarı yarıya azalttığını gösteren çalışmalar mevcuttur. Bunların yanı sıra erken doğumun önlenmesinde hasta eğitimi ile erken doğum eyleminin erken tanısı, rahim kasılmalarının erken baskılanması, vajinal enfeksiyon tedavisi, sigara içiminin bıraktırılması, annenin daha iyi beslenmesi, önemlidir. Bir kez erken doğum yaptıktan sonra ikinci kez hamilelikte erken doğum riski olur mu? Bir önceki gebeliğinde erken doğum yapmış bir gebede bir sonraki gebelikte erken doğum riski %10-15 kadardır. İki kez erken doğum yapanda bu risk %25 e kadar çıkar. Prematüre doğan bebekler ne kadar sürede bir kapsamlı muayeneye girmelidir? Erken doğan bebekte taburcu olduktan 1 hafta sonra genel büyüme ve gelişme takibi yapılır. Gelişim normalse, ayda bir takip edilir. Ancak, 32 haftadan küçük doğmuş, 1500 gramdan düşük doğum ağırlığı olan, bebeklerde prematürelik retinopatisi açısından ilk 4 hafta içinde göz muayenesi ve ayrıca işitme testi yapılmalı, işitme muayeneleri 3 ayda bir 1 yaşına kadar tekrarlanmalıdır.